Τα περισσότερα μικρά παιδιά αδυνατώντας να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό τις περισσότερες φορές, μπορεί να λένε ψέματα. Μέχρι τα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής τους τα μικρά παιδιά πιστεύουν ότι όλα γύρω τους ζουν και έχουν ψυχή και για τα ίδια δεν υπάρχουν ψέματα. Η επιστήμη υποστηρίζει πως μέχρι το 7ο έτος της ηλικίας του, το παιδί έχει αναπτύξει την αίσθηση για τη διαφορά μεταξύ ψέματος και αλήθειας. Η διαδικασία της μετάβασης από τη μία κατάσταση στην άλλη αποτελεί στην ουσία μια φάση προσαρμογής, μια περίοδο όπου η πραγματικότητα εκτοπίζει τη φαντασία.
Τα ψέματα είναι ένας χειρισμός του παιδιού για να αντιμετωπίσει καλύτερα την πραγματικότητα. Συχνά, χρησιμοποιώντας το ψέμα σαν ένα τρόπο για να πει μαλακά την αλήθεια, το πιτσιρίκι λέει κάτι που για οποιονδήποτε λόγο δεν τολμάει να πει ευθέως.
Τις πιο πολλές φορές, πίσω από το ψέμα κρύβεται σαν βαθύτερη αιτία ο φόβος. Ο φόβος της ψυχικής ή της σωματικής τιμωρίας, της επαπειλούμενης ρήξης μιας σχέσης, ο οποιοσδήποτε φόβος.
Άλλοι λόγοι που οδηγούν τα παιδιά στο ψέμα μπορεί να είναι η επιθυμία του παιδιού για εξασφάλιση της αποδοχής ή της αγάπης των γονιών του, ή προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή τους , όταν νιώθει ότι είναι διαρκώς απασχολημένοι με κάτι.
Το ψέμα πολλές φορές το εμφανίζει το παιδί όταν νιώθει την ανάγκη για «αυτοάμυνα» απέναντι στους άλλους.
Τέλος το παιδί μπορεί να ψεύδεται ύστερα από καθοδήγηση ή ακόμη και ο εξαναγκασμός να πει ψέματα από κάποιον συνομήλικο του.
