Επικαιρότητα:

Ποιος θυμάται το ΜΙΝΙΟΝ; Ευρωπαϊκά στάνταρντ – Ανθρώπινες συνθήκες

20 Δεκ. 2021 - 09:26 | Συμβαίνει γύρω μας
Ποιος θυμάται το ΜΙΝΙΟΝ; Ευρωπαϊκά στάνταρντ – Ανθρώπινες συνθήκες

Οι νεότεροι αγνοούν την ύπαρξή του. Οι παλαιότεροι όμως, ειδικά όσοι ήταν παιδιά, δεν το ξέχασαν ποτέ. Ήταν το «ΜΙΝΙΟΝ», το πρώτο αμερικανικού ή ευρωπαϊκού επιπέδου αν το θέλετε πολυκατάστημα της Αθήνας. 

Ένα πολυκατάστημα που διακρίθηκε για το πρωτοποριακό του μάνατζμεντ, για την ποικιλία των προϊόντων του, για τον μεγάλο αριθμό των υπαλλήλων του, και το νεωτερισμό που έφερε στην Αθήνα των αρχών του 1970, και τέλος για τα πλήθη των μεγάλων και μικρών πελατών του.

Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε το 1930 από ένα ταπεινό περίπτερο, που ο ιδιοκτήτης του, ο δαιμόνιος Γιάννης Γεωργακάς κατόρθωσε στη δεκαετία του 1950 να του δώσει διαστάσεις «αμερικανικού ονείρου» και να το μεταμορφώσει στη ναυαρχίδα του αθηναϊκού λιανικού εμπορίου.  

Βρισκόταν στη γωνία Πατησίων και Σατωβριάνδου (Πατησίων 13), και στους 8-9 ορόφους του οι Αθηναίοι είχαν την ευκαιρία να εξυπηρετηθούν από τους 1.000 υπαλλήλους του καταστήματος, και να διαλέξουν ένα ή περισσότερα από τα 120.000 διαφορετικά προϊόντα του.

Ευρωπαϊκά στάνταρντ – Ανθρώπινες συνθήκες
 Όμως ο Γιάννης Γεωργακάς, εκτός από σπουδαίος έμπορος και επιχειρηματίας ήταν και ωραίος άνθρωπος κι έτσι φρόντισε ώστε το ΜΙΝΙΟΝ να γίνει και να λειτουργεί σαν μια μεγάλη οικογένεια. Στο καθαρά εμπορικό κομμάτι, ήταν αυτός που έφερε το δόγμα ότι μπορούσε κάποιος να βρει τα πάντα στο κατάστημα, καθιέρωσε τις εκπτώσεις, κατάργησε τα «παζάρια», δημιούργησε τις πολύ πρακτικές όπως αποδείχθηκε «λίστες γάμου», εξόπλισε με κυλιόμενες σκάλες όλο το κτίριο, και λειτούργησε για πρώτη φορά σε εμπορικό κατάστημα εστιατόριο. Στο χώρο του καταστήματος άρχισαν να γίνονται επιδείξεις νέων εμπορευμάτων, επιδείξεις μόδας με διάσημα μοντέλα της εποχής, αλλά και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με διάσημους ηθοποιούς και τραγουδιστές όπως Μαριάννα Τόλη, Γιάννης Ζουγανέλης, Χάρυ Κλιν, και πολλοί άλλοι.

Ταυτόχρονα, έδειξε αγάπη και σεβασμό στους εργαζόμενους, και τους έδωσε ξεχωριστές για την εποχή παροχές. Από τη δεκαετία του 1970, όταν το κάπνισμα επιτρεπόταν ακόμη και μέσα στα αεροπλάνα, ο Γεωργακάς έδινε 6μηνο πριμ που ανερχόταν στο 50% του μισθού του, σε όποιον υπάλληλο θα έκοβε το κάπνισμα, ενώ στη συνέχεια έδωσε μπόνους σε όσους δεν αργούσαν να προσέλθουν στην εργασία τους και βρίσκονταν 5 λεπτά νωρίτερα στο πόστο τους, πρόσφερε κάθε μέρα δωρεάν στους υπαλλήλους έναν καφέ και ένα σάντουϊτς, και άρχισε να διοργανώνει εκδρομές για τους εργαζόμενους με έξοδα της εταιρείας. Μέσα από αυτή τη σύσφιξη των σχέσεων προέκυψαν και ειδύλλια μεταξύ των υπαλλήλων, πολλά εκ των οποίων κατέληξαν σε γάμο, με τον Γεωργακά να αναλαμβάνει πρόθυμα το ρόλο του κουμπάρου.

 
Χριστούγεννα – Πάσχα, στο ΜΙΝΙΟΝ
Τα Χριστούγεννα, την κορυφαία εμπορική εποχή, οι βιτρίνες του ΜΙΝΙΟΝ μεταμορφώνονταν σε υπερθέαμα, που γοήτευαν τους μεγάλους και ξετρέλαιναν τους μικρούς Αθηναίους. Το φαρδύ πεζοδρόμιο έξω από το κατάστημα ήταν σχεδόν αδιάβατο από τον πολύ κόσμο που θαύμαζε τις βιτρίνες. Με τη μεγάλη φάτνη, τους τρεις Μάγους με τις καμήλες τους, αλλά και τον Αη – Βασίλη με το έλκηθρό του, τον γιορτινό στολισμό και την πανέμορφη τοποθέτηση των παιχνιδιών, που δεν επιδεικνύονταν απλώς, αλλά μεταμορφώνονταν σε ολόκληρες συνθέσεις με τρενάκια, αυτοκίνητα, μπουλντόζες, κούκλες όλων των ειδών και βαλαντίων. Ειδικά για την αγορά των Χριστουγέννων, το κατάστημα αφιέρωνε αποκλειστικά τον 6ο όροφο που άνοιγε μόνο την περίοδο των γιορτών, και ήταν ο παράδεισος για τους πιτσιρικάδες που έτρεχαν πάνω κάτω μην ξέροντας τί να πρωτοδιαλέξουν.      

Το Πάσχα, οι βιτρίνες γέμιζαν μεγάλα κόκκινα και σοκολατένια αυγά, λαγουδάκια, λουλούδια, ενώ έξω πουλούσαν κι εκείνα τα αξέχαστα χαριτωμένα μικρά κοτοπουλάκια, που οι πιτσιρικάδες απαιτούσαν να τους αγοράσουν οι γονείς τους.

 
Τα πάντα – για όλους
Το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Γιάννη Γεωργακά, είχε συλλάβει και έβλεπε την εμπορική πράξη ως «καθολική εμπειρία», όπου ο καταναλωτής θα εύρισκε αν είναι δυνατόν «τα πάντα» σε σωστές τιμές «για όλους», και αυτό συντελούσε ώστε να ανοίγει συνεχώς η βεντάλια των προσφερόμενων προϊόντων του ΜΙΝΙΟΝ, που έφτασε στο σημείο να πουλά ακόμα και αυτοκίνητα. Λέγεται ότι σε μια μόνο μέρα πουλήθηκαν 101 αυτοκίνητα, κάνοντας ακόμα ένα απίστευτο ρεκόρ. Η εμπορική δραστηριότητα ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να στεγαστεί πια στο αρχικό κατάστημα, και πολύ σύντομα εγκαινιάστηκε κι άλλο ΜΙΝΙΟΝ στο κτίριο της επόμενης γωνίας, στην οδό Πατησίων και Βερανζέρου.

Η καταστροφή
Όλα πήγαιναν καλά, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1980. Το ΜΙΝΙΟΝ είχε για ακόμα μια χρονιά στήσει τις γουστόζικες βιτρίνες του, είχε στολιστεί, είχε βάλει τα καλά του και περίμενε τους πελάτες του. Η αυξημένη προβολή του καταστήματος, μέσω της εμπορικής δραστηριότητας αλλά και της τηλεοπτικής διαφήμισης στην οποία πρωτοστατούσε, έφερναν στην Αθήνα και πλήθος ανθρώπων από την επαρχία που έρχονταν να θαυμάσουν το πρωτοπόρο αυτό πολυκατάστημα και να κάνουν τα διάφορα ψώνια τους, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να διατρέξουν όλη την πρωτεύουσα.

 Τις πρώτες πρωινές όμως ώρες της 19ης Δεκεμβρίου του 1980, όλα θα άλλαζαν. Μια τεράστια πυρκαγιά, ένας εμπρησμός όπως αποδείχθηκε, κατέστρεψε μέσα σε μια νύχτα το ΜΙΝΙΟΝ και ένα άλλο γνωστό μεγάλο κατάστημα της εποχής το «Κατράντζος Σπορ» που βρισκόταν στα Χαυτεία, στην αρχή της οδού Σταδίου.  Η φωτιά εκδηλώθηκε πρώτα στο «Κατράντζος Σπορ» και η Πυροσβεστική έσπευσε εκεί, ενώ στη συνέχεια όταν εκδηλώθηκε η φωτιά και στο ΜΙΝΙΟΝ οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής βρέθηκαν διασπασμένες και ανίκανες να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τις δύο πυρκαγιές που μαίνονταν στα πολυώροφα κτίρια με τα εύφλεκτα υλικά και εμπορεύματα. Για την ιστορία το «Κατράντζος Σπορ» καταστράφηκε ολοσχερώς και τελικά κατέρρευσε, ενώ από το ΜΙΝΙΟΝ απέμεινε ο τσιμεντένιος σκελετός του κτιρίου.  

 
Τρομοκρατικό χτύπημα
Τελικά την ευθύνη για τους εμπρησμούς ανέλαβε η ως τότε άγνωστη «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης ‘80», μια οργάνωση που προήλθε από τη διάσπαση του ΕΛΑ. Ο εμπρησμός των δύο καταστημάτων ήταν μια ακατανόητη εξτρεμιστική ενέργεια, σε όλα τα επίπεδα, αφού ακόμα και ο ΕΛΑ κατήγγειλε τους δράστες που είχαν αποσκιρτήσει κι αποχωρήσει από τις τάξεις του. Κριτική για τον διπλό αυτό εμπρησμό άσκησε ακόμα και η τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη».

Έτσι, καταστράφηκαν τα δύο αυτά μεγάλα καταστήματα, οι δράστες δεν βρέθηκαν ποτέ, και οι δύο αυτές υποθέσεις παρέμειναν ανεξιχνίαστες, χώθηκαν σε κάποιο αρχείο και έχουν παραγραφεί δικαστικά.

Ο Γιάννης Γεωργακάς που το βράδυ εκείνο στεκόταν με τη σύζυγό του στο απέναντι πεζοδρόμιο βλέποντας τους κόπους και τα όνειρά του να γίνονται στάχτη, πείσμωσε, πάλεψε, δανείστηκε, και κατάφερε κι έστησε ξανά το ΜΙΝΙΟΝ, αλλά τελικά το 1983 τα χρέη τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει και το ΜΙΝΙΟΝ μπήκε υπό κρατικό έλεγχο στον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Έγινε άλλη μια προσπάθεια από το 1990 έως το 1998, αλλά η φλόγα είχε χαθεί, η αγορά είχε αλλάξει, και δεν ήταν εύκολο να επαναληφθεί εκείνο το αρχικό εμπορικό θαύμα, και η ιδέα εγκαταλείφθηκε.

Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι έξι (6) μήνες αργότερα, στις 3 Ιουνίου του 1981, οι «μυστηριώδεις» εμπρηστές επανήλθαν με την ταυτόχρονη πυρπόληση των πολυκαταστημάτων «Κλαουδάτος» και «Ατενέ», ενώ επανέλαβαν το «ανδραγάθημά» τους σε μικρότερη έκταση στις 4 Ιουλίου του 1981, στο κατάστημα «Δραγώνα» και τρεις μέρες αργότερα στο πολυκατάστημα «Λαμπρόπουλος» στον Πειραιά.

Ποιος έκαψε στ’ αλήθεια το ΜΙΝΙΟΝ;
 
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2021, ο άλλοτε πολιτικός, και τώρα συγγραφέας Μίμης Ανδρουλάκης, κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο που με τίτλο «Μαύρο Φως», προσπαθεί να φωτίσει τις σκοτεινές υποθέσεις και πτυχές αυτών των εμπρησμών.

Ο Ανδρουλάκης, στην έρευνα που έκανε μας θυμίζει ότι ο ΕΛΑ όχι μόνο αποδοκίμασε τους εμπρησμούς, αλλά προχώρησε παραπέρα αποκαλύπτοντας ότι η εμπρηστική ουσία που χρησιμοποιήθηκε είχε εισαχθεί από την Ολλανδία, και ήταν μια ουσία που χρησιμοποιείτο για την επιτάχυνση της φωτιάς στις πετρελαιοπηγές.

Στο βιβλίο του ο Ανδρουλάκης ισχυρίζεται ότι κάποτε συνάντησε έναν πρώην αξιωματικό της Ελληνικής Αστυνομίας ο οποίος υπηρέτησε στο ΑΤ Ομονοίας, κι αργότερα αποσπάστηκε και υπηρέτησε για ένα διάστημα στην Ιντερπόλ, και συγκεκριμένα στο Παρίσι. Ο άνθρωπος αυτός, με το παρωνύμιο Τόνυ Μάρτιν (ή Αντώνης Μαρτίνος) εγκατέλειψε μάλλον πρόωρα την καριέρα του και πλέον δραστηριοποιείται στον χώρο της τέχνης σαν εκτιμητής έργων τέχνης, ομολόγησε ότι αυτός είναι ο εμπρηστής του ΜΙΝΙΟΝ.

Σε πρόσφατο άρθρο του, ο αστυνομικός συντάκτης του «Βήματος» και των «Νέων» Βασίλης Λαμπρόπουλος ανέφερε ότι ακολούθησε τα στοιχεία που έφερε στο φως ο Ανδρουλάκης, αλλά εξετάζοντας τις διαδρομές όσων αξιωματικών (20 συνολικά) υπηρέτησαν στην Ιντερπόλ, βρέθηκε τελικά κι αυτός στο σκοτάδι.     

Νέα εποχή
Τις τελευταίες μέρες, στις 14, 15, 16, και 17 Δεκεμβρίου 2021, οι παλιοί ζωγραφισμένοι μουσαμάδες (έργο του εικαστικού Γιάννη Κόττη) που από το 2016 κάλυπταν περιμετρικά το κτίριο αντικαταστάθηκαν με νέους μουσαμάδες με μαυρόασπρα γεωμετρικά μοτίβα, και οι λερές λαμαρίνες του ισογείου βάφτηκαν λευκές και στη συνέχεια ζωγραφίστηκαν μαυρόασπρες από κάποιον άγνωστο καλλιτέχνη του γκράφιτι. Ρωτώντας κάποιον από τους σεκιουριτάδες που επέβλεπαν, έμαθα ότι το κτίριο απέκτησε νέο ιδιοκτήτη και σε λίγο καιρό με κάποιο τρόπο θα αξιοποιηθεί. Καιρός ήταν.