Ξεχνάω. Ξεχνάς. Όλοι ξεχνάμε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κινδυνεύουμε από άνοια! Δείτε πότε είναι φυσιολογικό να ξεχνάμε.
Το άγχος, μια κουραστική μέρα, ο κακός ύπνος και κάποια φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν την ανάκληση αναμνήσεων. Όλοι μας ξεχνάμε πράγματα, πρόσωπα ή αντικείμενα. Είναι φυσιολογικό, όπως είναι φυσιολογικό να γινόμαστε πιο αφηρημένοι και ξεχασιάρηδες καθώς μεγαλώνουμε. Ωστόσο πώς μπορούμε να καταλάβουμε εάν η αφηρημάδα μας είναι φυσιολογική ή είναι το πρώτο σύμπτωμα για άνοια; H Ένωση Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s Association) μας κατατοπίζει.
Ξεχνάω. Είναι άνοια ή αφηρημάδα;
Δείτε πότε η αφηρημάδα είναι φυσιολογική.
1. Ξεχνάτε τι είχατε χθες για φαγητό;
Είναι φυσιολογικό: Η τάση να ξεχνάμε γεγονότα ή καταστάσεις με την πάροδο του χρόνου λέγεται παροδικότητα. Είναι πολύ πιθανό να ξεχάσουμε πληροφορίες αμέσως μόλις τις μάθουμε. Ωστόσο, οι μνήμες που ανακαλούνται και χρησιμοποιούνται συχνά είναι λιγότερο πιθανό να ξεχαστούν. Αν και η παροδικότητα μπορεί να φαίνεται σαν σημάδι αδυναμίας μνήμης, οι επιστήμονες του εγκεφάλου τη θεωρούν ευεργετική επειδή «καθαρίζει» τον εγκέφαλο από αχρησιμοποίητες πληροφορίες και αναμνήσεις, ανοίγοντας χώρο για νεότερες και πιο χρήσιμες.
2. Ξεχνάτε που βάζετε τα κλειδιά σας;
Είναι φυσιολογικό: Συμβαίνει όταν δεν δίνετε αρκετή προσοχή σε κάτι και είναι η γνωστή αφηρημάδα. Ξεχάσατε πού βάλατε τα κλειδιά σας επειδή δεν δώσατε προσοχή όταν τα αφήσετε κάπου αλλού. Σκεφτήκατε κάτι άλλο (ή, ίσως, τίποτα συγκεκριμένο), οπότε ο εγκέφαλός σας δεν κωδικοποίησε τις πληροφορίες. Η αφηρημάδα μπορεί να συμβεί στο ότι πρέπει να κάνετε κάτι σε μια καθορισμένη ώρα, όπως να πάρετε το φάρμακό σας ή να πάτε σε ένα ραντεβού.
3. Ξεχνάτε ένα όνομα, παρόλο που το έχετε στην άκρη της γλώσσας σας;
Είναι φυσιολογικό: Κάποιος σας κάνει μια ερώτηση και η απάντηση βρίσκεται ακριβώς στην άκρη της γλώσσας σας. Ξέρετε ότι το γνωρίζετε, αλλά δεν μπορείτε να το θυμηθείτε. Σε πολλές περιπτώσεις, το εμπόδιο που ονομάζεται αποκλεισμός προκαλείται από άλλη ανάμνηση, παρόμοια με αυτήν που ψάχνετε και ανακτάτε τη λάθος. Αυτή η ανταγωνιστική μνήμη σας κάνει να μην μπορείτε να θυμηθείτε αυτό που θέλετε.
Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι είναι σε θέση να ανακτήσουν περίπου τις μισές αποκλεισμένες αναμνήσεις μέσα σε ένα μόνο λεπτό.
4. Μπερδεύετε τον χρόνο ή κάποιες λεπτομέρειες της ιστορίας σας;
Είναι φυσιολογικό: Αυτό ονομάζεται κακή απόδοση και εμφανίζεται όταν θυμάστε κάτι με ακρίβεια αλλά μπερδεύετε τις λεπτομέρειες, όπως τον χρόνο, τον τόπο ή το άτομο που εμπλέκεται. Ένα άλλο είδος κακής απόδοσης συμβαίνει όταν πιστεύετε ότι μια σκέψη που κάνατε ήταν δική σας ενώ προήλθε από κάτι που είχατε διαβάσει ή ακούσει προηγουμένως αλλά το είχατε ξεχάσει.
5. Κάνετε ένα συμβάν δικό σας παρόλο που δεν το βιώσατε;
Είναι φυσιολογικό: Πρόκειται για πληροφορίες που μαθαίνετε για ένα συμβάν. Όταν αυτό ενσωματωθεί στη μνήμη σας, παρόλο που δεν το βιώσατε, ξεγελάει το μυαλό σας και νομίζει ότι είναι μια πραγματική, δική σας ανάμνηση.
6. Οι αναμνήσεις σας επηρεάζονται από τις πεποιθήσεις σας;
Είναι φυσιολογικό: Ακόμη και η πιο έντονη ανάμνηση δεν αποτελεί στιγμιότυπο της πραγματικότητας. Στη μνήμη, οι αντιλήψεις φιλτράρονται από τις προσωπικές μας προκαταλήψεις, εμπειρίες, πεποιθήσεις, προηγούμενες γνώσεις, ακόμη και τη διάθεσή μας. Οι προκαταλήψεις επηρεάζουν τις αντιλήψεις και τις εμπειρίες μας όταν κωδικοποιούνται στον εγκέφαλό μας. Και όταν ανακτάμε μια ανάμνηση, η διάθεσή μας και άλλες προκαταλήψεις μπορεί να επηρεάσουν τις πληροφορίες που ανακαλούμε στη μνήμη μας.
7. Σκέφτεστε συνεχώς παλιές καταστάσεις, που σας τραυμάτισαν ψυχικά;
Είναι φυσιολογικό: Οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν μήπως ξεχάσουν πράγματα. Αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις βασανίζονται από αναμνήσεις που θα ήθελαν να ξεχάσουν, αλλά δεν μπορούν. Η εμμονή των αναμνήσεων των τραυματικών γεγονότων, των αρνητικών συναισθημάτων και των συνεχιζόμενων φόβων είναι μια άλλη μορφή προβλήματος μνήμης.
Μερικές από αυτές τις αναμνήσεις αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τρομακτικά γεγονότα, ενώ άλλες μπορεί να είναι αρνητικές παραμορφώσεις της πραγματικότητας. Τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στο να έχουν επίμονες, ενοχλητικές αναμνήσεις. Το ίδιο και τα άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Ξεχνάω: πότε πρέπει να ανησυχώ;
- Όταν ξεχνάτε πρόσφατες συζητήσεις και γεγονότα.
- Όταν δυσκολεύεστε στην ομιλία και ο λόγος σας γίνεται περιφραστικός.
- Όταν δυσκολεύεστε ή σταματάτε να ασχολείστε με κάποια πράγματα όπως να πληρώνετε λογαριασμούς, να χειρίζεστε φορολογικές υποχρεώσεις κ.τλ.).
- Όταν δυσκολεύεστε με τις χρηματικές συναλλαγές (μπερδεύετε τα ρέστα, χάνετε χρήματα).
- Όταν δυσκολεύεστε να παρακολουθήσετε την επικαιρότητα και σταματάτε να συζητάτε
- Όταν ξεχνάτε ραντεβού, οικογενειακές υποχρεώσεις, γιορτές και φαρμακευτικές αγωγές.
- Όταν δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσετε μέσα μεταφοράς ή το αυτοκίνητό σας ή χάνεστε.
- Όταν είστε οξύθυμος, καχύποπτος, ταραγμένος, έχετε εμμονές ή βλέπετε, ακούτε ή πιστεύετε πράγματα που δεν υπάρχουν.
